Disa njerëz preferojnë të lahen në mëngjes, të tjerë në mbrëmje. Kush po e bën “në mënyrën e duhur”?
Në këtë botë gjithnjë e më të polarizuar ku jetojmë, ka një pyetje që ndoshta na ndan më shumë se çdo gjë tjetër – a laheni të parët në mëngjes, apo të fundit në mbrëmje? Ose ndoshta jeni nga ato 34% e amerikanëve që nuk lahen çdo ditë.
Pa marrë parasysh se cilës kategori i përkisni, mund të pyesni veten se çfarë ndikimi ka zgjedhja juaj për shëndetin tuaj, raporton BBC, transmeton Sinjali.
Për shumë prej nesh, pas zgjedhjes së mëngjesit me sy të shurdhuar, një nga gjërat e para që bëjmë është të hidhemi në dush. Avokatët e dushit të mëngjesit shpesh argumentojnë se qëndrimi për 10 minuta nën ujë të nxehtë i ndihmon të zgjohet dhe të ndihen të freskët dhe të gatshëm për të nisur ditën. Por ata që lahen në mbrëmje argumentojnë se dushi para gjumit i ndihmon të pastrojnë papastërtitë e ditës përpara se të shtrihen në shtrat dhe të bien në gjumë të qetë.
Por çfarë thotë shkenca për atë se cila është më e dobishme për ne? Larja ndihmon për të hequr papastërtitë, djersën dhe yndyrën nga lëkura. Këto mund të grumbullohen gjatë ditës, së bashku me ndotës, pluhur dhe polen nga mjedisi. Nëse nuk laheni para gjumit, këto grimca depozitohen mbi çarçafët dhe jastëkët.
Por nuk është vetëm kaq. Lëkura juaj është plot me jetë mikrobiale. Në çdo centimetër katror të lëkurës ka midis 10,000 dhe një milion baktere që jetojnë aty. Ato ushqehen me yndyrën e sekretuar nga gjëndrat e djersës. Ndërsa djersa vetë nuk ka erë, përbërësit sulfurikë të prodhuar nga bakteret si stafilokoku sigurisht që e kanë.
Kështu që larja para gjumit mund të duket opsioni më higjenik. Por, si gjithmonë, e vërteta është më e komplikuar se kaq.
“Nëse laheni në mbrëmje, shkoni në shtrat të pastër, por prapë do të djersisni gjatë natës,” thotë Primrose Freestone, mikrobiologe në Universitetin e Leicester. Sipas Freestone, edhe në mot të ftohtë, një person do të djersijë deri gjysmë litri gjatë natës dhe do të lërë mbi 50,000 qeliza lëkure – një bufet i hapur për arinjtë e pluhurit.
Përfitimet e dushit në mbrëmje vlejnë vetëm nëse lani rregullisht çarçafët dhe jastëkët. Bakteret mund të mbijetojnë mbi mbulesat e shtratit për javë të tëra. Arinjtë e pluhurit gjithashtu mund të grumbullohen me kohën, ashtu si kërpudhat, veçanërisht në zonat e lagështa si jastëkët. Ndërsa njerëzit me sistem imunitar normal mund të përballojnë këtë sfidë mikrobiale, deri në 76% e personave me astmë të rëndë janë alergjikë ndaj të paktën një lloji kërpudhe. Ekspozimi ndaj A. fumigatus mund të shkaktojë sëmundje kronike të mushkërive tek personat me TB ose sëmundje të mushkërive të shkaktuara nga duhani.
“Ka më shumë rëndësi të pastroni çarçafët se sa të bëni dush në mbrëmje,” thotë Holly Wilkinson, lektore e lartë për shërimin e plagëve dhe mikrobiom në Universitetin e Hull në Mbretërinë e Bashkuar. “Sepse nëse shkoni në shtrat të larë, por çarçafët i lini për një muaj, atëherë ato do të grumbullojnë bakterie, pluhur dhe arinj pluhuri.”
Ky është një problem, pasi ekspozimi afatgjatë ndaj mbetjeve të arinjve të pluhurit rrit rrezikun për alergji. Nëse jeni i ndjeshëm ndaj alergjenëve si poleni, moslarja e rregullt e çarçafëve mund të përkeqësojë simptomat. Gjithashtu, të fjeturit shpesh në çarçafë të pista mund të rrisë rrezikun e infeksioneve të lëkurës – megjithatë, provat për këtë janë të pasigurta.
Përfitimet për gjumin
Disa mbështetës të dushit në mbrëmje argumentojnë se kjo i ndihmon të flenë më mirë, dhe ekzistojnë prova që e mbështesin këtë. Për shembull, një meta-analizë që krahasoi rezultatet e 13 studimeve gjeti se një dush ose banjë e ngrohtë 10-minutëshe një ose dy orë para gjumit shkurtonte ndjeshëm kohën që duheshin për të fjetur. Është e mundur që ngritja e temperaturës së trupit përpara ftohjes vepron si sinjal cirkadian që paralajmëron trupin të përgatitet për gjumë, megjithëse nevojiten më shumë studime për të konfirmuar këtë.
Çfarë është më e mirë: dush në mëngjes apo në mbrëmje?
Freestone preferon dushin në mëngjes, pasi kjo largon shumë nga djersa dhe mikrobet e grumbulluara gjatë natës nga shtrati, duke ju bërë të ndiheni më të freskët dhe të pastër për të nisur ditën.
Megjithatë, vendimi juaj ka gjasa të mos ndikojë shumë në shëndetin tuaj – më shumë lidhet me preferencën nëse doni të jeni të freskët gjatë ditës apo natës.
“Nëse laheni një herë në ditë, ndoshta nuk ka shumë rëndësi se në çfarë ore e bëni,” thotë Wilkinson.
Në fakt, sa kohë që i pastroni zonat kryesore çdo ditë, një dush ose banjë dy herë në javë është mjaftueshëm për të ruajtur higjienën dhe shëndetin.
“Varet gjithashtu nga lloji i punës që bëni; nëse jeni fermer, për shembull, do të dëshironi të lani pas kthimit në shtëpi në fund të ditës, por gjithsesi ruajtja e pastërtisë së shtratit ka më shumë rëndësi në përgjithësi,” përfundon Wilkinson.
